Dirilik, iştə bir mövzu ki, səhifələr dolusu yazı yazdıra bilər, fəqət biz diriliki anladığımız kimi anlatmaq üçün hal-hazırda dirilik üçün olunan hərblərdən və dirilik naminə icra olunan şəttatlardan daha bəliğ bir bəyаn olamaz zənnindəyiz.
Dünyanın mütəməddin millətləri öz diriliklərini təmin üçün cəhənnəmi silahlarla müsəlləh olub, biri-birilərinin üstünə hücum ediyorlar. Nə əcaib bir tələqqi ki, istədikləri kimi dirilə bilmək üçün ölümü qəbul ediyorlar. Dirilik üçün ölüyorlar.
Dirilik üçün ölmək! Avropa diriliyi bu dərəcədə müəzziz tutuyor və ona bu qədər əhəmiyyət veriyor. Halbuki Şərqdə, ələlxüsus, Şərqi-islamda yalqız olmaq üçün diriliyorlar. Başqalarında məqsəd dirilik isə, bizim məqsədimiz ölümdür. İştə diriliyi və dirilik fikrini avropalılar kimi anlayıb və anlada bilmək diriliyin məqsədini təşkil ediyor.
Avropalılarca dirilik məhz qüvvətli olmaqdan ibarətdir. Bədənən və ruhən qüvvətli olmaq. Gərək bir insan və gərək bir millət elmən və bədənən qüvvətli olmayınca dünyada yaşaya bilmək nemətindən məhrumdur. Yaşaya bilmək üçün icabında yaşamağı belə fəda edə biləcək qədər, rəşid olan millətlərdir ki, dünyada dirilik haqqı qazanıyorlar.
Müdafieyi-nəfs və mübarizeyi-həyat xassəsi zatən bütün mövcudatda qoyulmuşdur. İnsan deyil, heyvanlar dəxi öz nəfslərini müdafiə və öz diriliklərini mühafizə üçün var qüvvələri ilə çalışıyor, çarpışıyorlar.
İnsanlar bilafərq millət və məzhəb düşməni ümumiləri olan təbiətlə mübarizə etmək məcburiyyətindədirlər. Gördüyümüz mədəniyyət içində bulunduğumuz imran iştə bəşəriyyətin təbiətlə etdiyi davalardan aldığı qənimətlərdir. Hər hankı millət ki, təbiətə qarşı icra olunan müharibədə daha bacarıqlı və daha qüvvətlidir, o millət təbiətdən alınan qənimətdən də daha ziyadə istifadə ediyor. Hələ yalqız bununla qalmayıb dünyanın nemətlərini təqsim edərkən, diri millətlər özlərinə hər kəsdən ziyadə pay çıxarıyorlar. İştə bu xüsus, ümumi diriliyindən başqa insanlar arasında bir də xüsusi bir dirilik vücuda gətiriyor ki, bu xüsusi diriliklərin ən mütəkamil bir şəkli milli diriliklərdir. Millətlər qüvvətli və tərəqqi olmadıqca dirilik mənayi-həqiqi və maddisilə anlamadıqca, təbiətdən alınan qənimətlərdən hissələrinə ancaq bir qutlayəmut düşər. İştə bu qutlayəmutə qənaət edən millətlər kargahi bəşəriyyətdə ən süfla xidəmətlər ifa edən fəsil əmələlərdir. Neft mədənlərində çalışan çornı raboçilər kimi.
Məncə, mədəniyyəti-bəşəriyyə millətlərin zəhmətlərindən hasil olan bir yekundur. Hər millət öz iqtidar və öz istiqlalı sayəsində, yəni öz diriliyi ilə özünə xüsusi, xüsusi olduğu qədər də qiymətli bəzi şeylər əlavə ediyor ki, bir millətin ölməsi və yаxud ölgün fikirlərlə yaşaması yalqız özünün bədbəxtliyi deyil, bəşəriyyətin də böyük bir nöqsanını təşkil ediyor. Yuxarıda başqaları dirilik üçün öldükləri halda, bizim ölmək üçün dirildiyimizdən bəhs etmiş idik. İndi təkrar bu bəhsə ovdət edəlim:
Biz, yəni islam aləmi və islam millətləri dinimizin sağlam əmrlərindən çox uzaqlaşaraq dünya diriliyinə qərib bir nəzərlə baxmağa başladığımız zamandan bəri başqalarından ruzəxari və onlardakı tərəqqi və imranın əsir və dəstgiri olduq, bunu etiraf etməliyiz. Bizcə, dünyanın diriliyi bir manqirə dəyməz. Beş gün dünyadan ötrü insan çalışmasa daha məqul bir iş görmüş oluyor. Çünki bu dirilik müvəqqətidir, burası da bir karvansaradan ibarətdir. Doğrudan da islam aləmi ilə Avropa aləminin abadlığı müqayisə edilərsə, birincisinin xaraba bir karvansaradan ibarət olduğu həman anlaşılar.
Fəqət düşünməlidir ki, bu gün dünyanın ən möhkəm səngərlərini xak ilə yeksan edən topların müqabilində köhnə karvansaraların halı nə olar?
Bu kimi karvansaraların insanı yаşada biləcəyindən bəhs etməyəlim. Bunlar ölümü çarçeşm ilə gözləyən bir abidin hüzuri-qəlbilə razi-niyazına da kafi gəlməz.
Belə dünyaya bir qələm çəkib də bütün diriliyi axirət diriliyindən ibarət bilməyi, bir əmri din bilmək səlim düşünülərsə böyük bir xatadır. Çünki bunun nəticəsi maddi və mənəvi bir fəlakətdir ki, dünyanı da, axirəti də bərbad edə bilər. Əddünya məzrəətul-axirə Məzrəəni abad etmək lazımdır. Buna da ancaq dirilər yarar. Dirilik isə elmən, ruhən və cismən qüvvətli olmaqdan və diriliyi sevməkdən ibarətdir.
Nəzərə bir az qərib gəlsə də demək istəyirəm ki, dirilik dünyanı sevməkdən ibarətdir. Mənayi xassı isə dünyapərəstlikdir.
Diriliklərin ən qiymətlisi də milli dirilikdir.
Milli dirilik mövzuində bir silsilə məqalat yazmağı möhtərəm qarelərimə vəd etməklə bərabər bu pərişan sətirlərdə yetirmək istədiyim fikri xülasə etməklə xətm məqal edəcəyəm. Dirilik nədir?
Filosoflar və sufilər nə deyirlərsə desinlər: dirilik dünyanı sevməkdən və öz hüquq və namusunu mühafizə edə biləcək qədər qüvvətli olmaqdan ibarətdir.
Rəsulzadə
اردوغان: من سنی یا شیعه دئییلم ، من موسلمانام
یوخاری دا دئییلن سوزو عادی بیر وطنداش (شهروند) دئمیر . بو سوزلر تورکیه نین باش باخانینین (نخست وزیرینین ) دیلیله سویله نیلیر.بیر تورکیه کی دونیانین ان بویوک ایمپراطورلوقلاریندان بیری اولان عثمانلی ایمپیراطورلوغونو قوردو،اسپانیانی فتح ائدیب رومون قاپیلارینا قدر یورودو.بیر تورکیه کی بو گون اونون بیر قطره بئله نفت ادلی انرژی سی اولمادان تودوغو سیاستی نتیجه سینده هر بیر ساحه ده ایره لی له ییب و دونیادا اوز سوزونو دئییر. ایسلام تورک لرین تدبیری ایله یاییلدی و اونلارین قیلنجی ایله قوروندو (موحافیظه اولوندو).
ایسلامچیلیق تورک میللتینین آیریلماز بیر پارچاسی دیر و بیر طرفتدن ده هامی اوچون آیدیندیر کی اردوغان سنی مذهب دیر.ایندی گلین باخاق گوره ک نه اولوب ، آیا بو اینسان مذهبین دانیر؟ ویا بیر لحضه چاشیب و او جومله نی سویله ییب؟
سورغولاریمیزین ایکی سینینده جاوابی منفی دیر. بیرینجی سوالا گلینجه گوروروک کی اردوغان اربکانین میانه رو بیر شاگیردی دی و ان اونه ملیسی بوکی دینی و دینی قانونلاری حاکیم ائتمه یه تمایلی اولان بیر حزبین قوروجوسو و باشچی سی دیر. دینی آزادلیقلار شعاری آلتیندا حاکمییته گلیب و دینی سیاستلرینه گوره باشی چوخ دردلر چکیب. یعنی دئمک ایسته ییره م کی اگر یوخاریدا گلن سوزو باشقا بیر پارتی نین (حزبین) اویه سی (عضوی) دئسه ایدی چوخ تعجب دوغورمازدی چونکی باشقالاری دینچیلیکده بونلار قدر ایدعالی دئییللر. و آیری بیر مسئله ده بو کی خلفای راشدینین یئری (جایگاهی) سننیلرین آراسیندا هر کس اوچون معلوم دور (بونلارا باخمایاراق کی اونلار شیعه لرین ایماملارینادا ائحتراملا یاناشیللار). پس بئله اینتیظار گئدیردی کی اگر باشقا پارتیلر بو سوزون قارشیسیندا ساکیت قالمیشلارسادا گره ک ایسلامچی پارتی ( اینکیشاف و کالکینما پارتییاسی) بونون قاباغیندا دایاناردی. اما بئله اولمادی ، او سوزون دئدی و هم اوز پارتیلیلری و هم رقیبلر اونو بو سوزونه گوره آلقیشلادی. اما نیه بئله اولدی ؟ آیا باشقا موسامان اولکه لرده ده بو سوز حاکیمیتده اولان بیرینین و یا عادی بیر وطنداشین آغزیندان چیخسایدی اونونلادا بئله داوراناردیلار؟
ایکینجی سوالین قارشیسیندادا دئمه لییک کی اردوغان کیمی کاریزماتیک بیر شخصییتده ن بئلنچی بیر یانلیشلیغین باش وئرمه سی اینانیلمازدی نئجه کی بو دانیشیقدان سونراکی تپکیلرده اونو گوستردی.
ایندی قونوموزون بیر سونوج آلماق ایسته ییریک:
تورکیه دولتی و میللتی یئنی دولتچیلیک و میللتچیلیک سیاستینده ، قوروجو (سازنده) بیر بوتونلوگو (یعنی دینی ) نظره آلاراق و اونا اونم (اهمیت) وئره ره ک باشقا بیر فاکتورو(مذهبی کی بو زاماندا بولوجو و ییخیجی بیر عامیل اولابیلر) قابارتماق ایسته میر.نئجه کی تاریخ بویو اونلار بئله بیر سیاست گوتوروبلر اما بوگون کو قدر آیدین دئمه میشدیلر.مذهب اولکه لرین ایچری سیاستینده توپلومو واحید بیرمیللت کیمی تعریف له ییب و واحید بیرمیللت دورومونا گتیرمک اوچون ائتگیلی بیر فاکتور ساییلیر (نئجه کی صفوی سلسله سینده گوروروک ) اما همان قدر بلکه اونداندا آرتیق ، اولکه لرین ایشیک سیاستینده آیریمجیل وبولوجو بیر رول اوینایا بیلر اگر دوز مدیریت اولمازسا، نئجه کی صفوی ایله عثمانلی جنگیلرینین علتی اولدو. و ایش اورایا چاتدی کی آشیری بیر دوشونجه نین سونوجوندا صفوی حاکمییتی اینگیلیس کیمی استعماری اوزونه ، موسلمان عثمانلی دان یاخین بیلدی و اونونلا چیین چیینه عثمانلی یا قارشی دویوشدو و معلوم بو کی هر ایکی طرفده سبب سیز اولاراق قارداش قانی آخدی. آذربایجان تاپداق آلتدا قالاراق گئنه ده سیاوش قانا بویاندی و او دوشمنچی لی یین ایدامه سینین نتیجه سی اولاراق ایکی اولکه هله ده لازیم اولان قدر بیر بیرینه یاخینلاشا بیلمه ییب لر.
تاریخده ن درس آلمایانلار تاریخی تیکرار ائده للر. اردوغانین دانیشدیغی سوز، تورکیه نین تاریخ کیمی قوجا بیر معللیمین وئردییی درسلرین قارشیسیندا جواب وئرمه سیدیر.
او دئییر کی:
من میللتیمین سعادتینی و ریفاهینی و منفعت لرینی دوشونوره م ؛ او دئییر کی من اورتاق (موشترک) و قوروجو فاکتورلارا اونم وئریره م اوناگوره ده مذهب فاکتورو ایرانلا و عراقلا دانیشقدا بولوجو دور من اونون قابارماسین ایسته میرم.
و بیز دئییریک کی بو فلسفی باخیمداندا دوز بیر فیکیردیر نیه کی دین ، دینچی لرین دیلیله دئسه ک سعادتمند بیر زندگانلیق برنامه سی و فلسفه اهلینین دیلیله دئسه ک اخلاقی بیر ایجتماع و اینسانین یارانماسی اوچون بیر وسیله دیر.و اوسته دئییلن سوز و مطرح اولونان فیکیر دینین دوز استیفاده سینه ایمکان یارادیرنیه کی او سوزون دالیسندا دانیشق وار، باریش وار ، ریفاه و ایره لیله ییش وار. و اگر او بیری طرفلردن ده همان سوز ائشیدیلیرسه اوندا داها هئچ واخت قارداش قانی آخمایاجاق و هئچ کس دونیادا یانلیز منیم فیکریم دوزدو دئییب باشقاسینی زورلا اونو قبول ائتمه یه مجبور ائتمه یه جک و نهایت بوکی دین و مذهب باشقالارینی تاپداماق اوچون بیر چوماق یوخ بلکه باشقالارینی بیر آرایا گتیرمک اوچون بیر حلقه اولاجاق. و بیر جومله ده دئسه ک دین اخلاقسیزلیغا یوخ بلکه اخلاقا خیدمت ائده جکدیر.
هله ده آنالارین ناغیللاریندا اولان یوخسول و جسارتلی کندلی نین اربابا غلبه چالماسی نین تصویری ذهنیمیزده ن سیلینمه ییب . هله ده تبریزین کوچه لرینده اربابلارلا رعییت ساواشی آراسیندا آتیلان گولله لرین باروت قوخوسو گلیر.هله ده "24 ساعت در خواب و بیداری " کیتابی کیتابخانامیزین کیتابلاری سیراسی ایچینده بولونور (تاپیلیر). آنجاق بو قیسا زاماندا دونیا یامان ده ییشدی . بونون ندنی (عللتی) نه دیر ؟ موباریزه لر نیجه ویریبمی ؟ یا زامانلا دوشونجه لر و فیکیرلر ده ییشیب می ؟ بو بیزیم دانیشیق قونوموز (موضوع موز) دئییل ، آنجاق بیر شئیی دوشونوره م آیا گوره سن صمد عمی نین یاراتدیغی بالاجا قهرمان اوشاق اوبرازی (رولو) هله ده ویترینین قاباغندا اوتایدا اولان مسلسله گوز تیکه ره ک ذهنینده اولان فیکیرلرله دایانیب یا ایسته دیگی ده وه نی اله گتیرمک اوچون بئینینه باشقا بیر فیکیرلر گلیب و یاواش یاواش اورادان اوزاقلاشیر؟
عزیز دوستوم:
بونا اینانمالییق کی کئچمیش نسل باشاریقلی (با موفقییت) بیر سیستم قورا بیلمه دی آنجاق بونو دییه بیلمه ریک کی او چالیشیقلارین و موباریزه لرین سونوجو اولمادی و هامیسی ده یر سیز ایدی. یوخ ، آزادلیق ائله بیر گوزل و ده یرلی وارلیقدیر کی اونو الده ائتمک اوچون اوز جانینی بئله الدن وئرمه لی اولسان ، شک ائله مه کی اونو چوخ اوجوز الده ائدیبسن. او موباریزه لرین سونوجو موباریزه گئدن اولکه لرده یوخ بلکه باشقا اولکه لرده یئنی بیر سیستمین یارانماسی ایدی. بو سیستمین آدی دئموکراتیک دولتلر ایدی. بونا باخمایاراق کی بو سیستم کئچمیش یونان تمددونونده ن قالیردی اما گوجلنمه سینین و سوروملو (مسئول) بیر سیستم اولماسینین اساس سببی بلوک شرق اولکه لرینده فئودالیزم له پرولتاریا آراسیندا گئده ن موباریزه اولدی. غربده سرمایه دار ایشچینی راضی سالا بیلدی اما شرقده ایشچی سرمایه داری ائوینده ن ایشیگه آتیب اوزو اونون یئرینده اوتوماق ایسته دی ، ایندی اونون نه ایشله مک اوچون گوجلو قوللاری و نه ده سرمایه نی یونه تمک اوچون (جهت وئرمک اوچون) مدیرییت ذکاسی وارایدی. و بئله لیک له قیساجا دئسه ک غربین شرقه وئردییی کمونیزم و مارکسیزم شرقین جانینین بلاسی اولدو ، اما غربین شرقده گئدن ساواشلاردان آلدیغی درس اونون دردینین درمانی اولدو ، نیه کی عاغیللی اینسان هر بیر شئیی تجروبه ائتمز بلکه باشقالارینین تجروبه سینده ن یارارلانار. اما هر حالدا کومونیزم آدلی بیر دیکتاتورلوق اونو یارادان اینسانلارین عومرو قدر دوام ائتمه لییدیر (هشتاد ایله یاخین) بونا باخمایاراق کی اونون ایاق تودوغو زاماندان و حتی لاپ گوجلو واختیندا بئله محمد امین رسول زاده کیمین ضیالیلار اونون تئزلیکله دئوریلمه سینی خبر وئریب و او زامانی گوزله ییردیلر.
ایندی اساس صحبته گئچه ک :
میللتلر دئموکراسی اصوللاری اساسیندا دئموکراتیک دولتلری یارادی . بو قانونی و حقوقی دولتلرین کولگه سینده و سرمایه نین کومه ییله ، اکینچی لییک ، صنعت و تکنولوژی ایره لیله دی ، بیمه سیستمی یاراندی و ریفاه گئنیشلندی ، ایلگی لر آرتدی ، و سونوجدا ائلوین تافلرین دیلینجه دئسه ک اوچونجو موج باشلادی . بونلار هامیسی نه یین باهاسینا اله گلدی؟
بشر دورمادان و دوشونمه ده ن میلیونلارجا ایل یئر کوره سینده اونا امانت قالان یئر آلتی قایناقلاری (منابع زیر زمینی) ایستیخراج و ایستیفاده ائتمه یه باشلادی و ایندی گوز آچیب گورور کی بو قایناقلارین توکه نمه ائحتیمالی بیر طرفده ن و اونلارین یانلیش و حدسیز حسابسیز ایسفاده سینین سونوجو کی اوزونو یئر کوره سینین ایسینمه سی شکلینده گوسته ریر او بیری طرفده ن یامان اونو یاخالاییب دیر.
ایندی اینسانلار بیر بیری نه باخیب بو مسئله نین سوچلوسون (گوناه کارین) آختاریللار . گئنه ده گوزلر کاپیتالیسته طرف چئوریلیر. هامی دئییر صنعتی سن گتیردین ، اوچاقی ، اوتوموبیلی ، بو قدر ریفاه ملزمه سین سن یاراددین و بونلارین یارانماسی اوچون ئیر آلتی قایناقلاری سن توکتدین (ایستیفاده ائتدین) . سوچلو سن سن.
دوغرودور گوناهکار اودور. اما بونودا اونوتمایاق کی کئچمیشده بیزی بوندان بویوک تهلوکه لرده ن قورتاران دا او اولوب. تصوور ائدین جمعییتین کونترولی اوچون ایشه آپاریلان ایشلر و ملزمه لر اولماسایدی، یولوخدوروجو (مسری) خسته لیک لرین قارشی سین الماق اوچون گره کلی اولان واکسن لر اوماسایدی و اونون سرمایه سینین و شعورونون سایه سینده اکینچی لیک بو قدر ایره لیله مه سه ایدی و اونلارجا باشقا ایشلر گورمه سه ایدی ، آیا بیز بو گون یئر کوره سی اوزه رینده یاشاییردیق یوخسا شعورسوز بیر آمیب کیمی بیر بوجوک کیمی جان وئرمیشدیک.
سونوج:
بو گون بویوک کوره سل (جهانی) بیر مسئله لر اولان انرژی کریزی (بحرانی) و یئر کوره سینین ایسینمه سی مسئله لرینی یارادان کاپیتالیسم اولوبدور و اونلارین آرادان قالدیرانیدا کاپیتالیسم اولاجاقدیر ، اگر دئموکراتیک دولتلر بو مسئله لرین و باشقا مسئله لرین حللینی اونلاردان ایسته ییب و اونلارا بو مسئله نین حللینه گره کلی اولان شرایط یارادارسالار. بازاردا انرژی نین ده یه رینین آرتماسیلا یئنی قایناقلارین (ژئو ترمال قایناقلار، یئل و گون انرژی سی ، اتم انرژی و... ) ایستفاده سینین آرایا گلمه سی دئدییمیز سوز اوچون بیر ثیبوتدور.